«Εγώ ξέρω για ένα μεγάλο πόνο

Ανάμεσα στα βάσανα τα ανείπωτα:

Η σκλαβιά των ανθρώπων

Είναι η μεγάλη δυστυχία του κόσμου!»

Ο Χοσέ Μαρτί αποτέλεσε με το ποιητικό και συγγραφικό του έργο πηγή έμπνευσης του Φιντέλ, του Τσε και ολόκληρου του κουβανικού λαού. Αποτελεί σύμβολο και θεωρείται εθνικός ήρωας από τον Κουβανικό λαό λόγω της δίψας του για την απελευθέρωση της Κούβας, η οποία αποτελεί και το επίκεντρο όλων του των έργων.

Το ημερολόγιο έγραφε 28 Ιανουαρίου 1853 όταν ο Χοσέ Μαρτί γεννήθηκε στην πρωτεύουσα της Κούβας, την Αβάνα από Ισπανούς γονείς. Ήταν ποιητής πολιτικός και επαναστάτης.

Μόλις στα 16 του στέκεται αλληλέγγυος μέσα από τα δημοσιευμένα του ποιήματα σε τοπικές εφημερίδες μαζί με τους Κουβανούς  ξεσηκωμένους που αγωνίζονται ενάντια στο αποικιοκρατικό καθεστώς. Για τις απόψεις του αυτές συλλαμβάνεται και καταδικάζεται σε έξι χρόνια σε καταναγκαστική εργασία με την κατηγορία προδοσίας και υποκίνησης ανταρσίας. Αν και μετά από επέμβαση των γονιών του η ποινή του μειώνεται, ο ίδιος εξορίζεται στην Ισπανία όπου συνεχίζει να γράφει και παράλληλα να σπουδάζει νομική. Το 1875 ξαναβρίσκεται με την οικογένεια του στο Μεξικό. Το 1877 έχοντας αλλάξει το όνομά του επιστρέφει στην Κούβα αλλά σε λιγότερο από ένα μήνα φεύγει για τη Γουατεμάλα όπου εργάζεται ως καθηγητής Φιλολογίας και παντρεύεται την Κάρμεν Ζάγιας Μπαζάν. Μετά από ένα χρόνο ο Χοσέ Μαρτί παραιτείται από καθηγητής Φιλολογίας, διαμαρτυρόμενος για την άδικη απόλυση ενός Κουβανού συναδέλφου του και ακολούθως επιστρέφει στην Κούβα όπου συνεχίζει και εκεί να δουλεύει ως Φιλόλογος. Εκεί πάλι κατηγορείται από τις Ισπανικές αποικιοκρατικές αρχές για συνωμοσία και εξορίζεται στην Ισπανία.

Από εκεί φεύγει για τη Νέα Υόρκη όπου υπηρετεί ως Πρόξενος της Ουρουγουάης, της Παραγουάης και της Αργεντινής, αρθρογραφεί στον αμερικανικό και ξένο τύπο και γράφει κάποια από τα σημαντικότερα του ποιήματα. Παράλληλα προσπαθεί με κάθε τρόπο να δυναμώσει το κίνημα ανεξαρτησίας στην Κούβα.
17 Μαίου 1895

«Μπροστά σ’ αυτήν την ομορφιά σκέφτομαι τα χαμηλά και άγρια πάθη του ανθρώπου… Είναι πολύ θολό και ανεβασμένο το νερό του Κοντραμαέστρε».

 

Το 1895 αποβιβάζεται στην Κούβα μαζί με μια ομάδα εξόριστων Κουβανών που ήταν υπό την αρχηγία του Μάξιμο Γκόμεζ. Συμμετέχουν στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα όπου λαμβάνουν μέρος στον ανταρτοπόλεμο. Εκεί ο Χοσέ Μαρτί, στις 19 Μαϊου του ίδιου έτους σκοτώνεται ηρωικά με το πρόσωπο στραμένο στον εχθρό. Η Κούβα απελευθερώνεται από την Ισπανική αποικιοκρατία το 1902.

Σήμερα ο Χοσέ Μαρτί εξακολουθεί να αποτελεί σύμβολο για ολόκληρο το επαναστατικό κίνημα. Αποτελεί φάρο και εμπνευστή στον αγώνα εναντίον του ιμπεριαλισμού και των επιθετικών πολιτικών του. Η απελευθερωτική και διεθνιστική του σκέψη εμπνέει το κάθε προοδευτικό κίνημα για να αντισταθεί και να αγωνιστεί εναντίον σε κάθε υποταγή, εναντίον του Αμερικάνικου και ΝΑΤΟικού ιμπεριαλισμού.

 

Το μνημείο του Χοσέ Μαρτί στην Κύπρο


“..Θα σηκώσω όρθιο τον κόσμο. Όμως η μοναδική επιθυμία μου θα ήταν να πολεμήσω εδώ, με τον τελευταίο μαχητή. Και να πεθάνω σωπαίνοντας. Για μένα ήρθε ήδη η ώρα. Όμως μπορώ ακόμα να υπηρετήσω αυτή την μοναδική καρδιά των δημοκρατιών μας. Οι ελεύθερες Αντίλες θα σώσουν την ανεξαρτησία της Αμερικής μας και την ήδη αμφίβολη και τραυματισμένη τιμή της αγγλικής Αμερικής και ίσως θα επιταχύνουν και θα στεριώσουν την ισορροπία του κόσμου. Κοίταξε αυτό που κάναμε – εσύ με τα μέτρα της νιότης σου κι εγώ με τα δείγματα της ξεσκισμένης καρδιάς μου…”
(Στον Φεντερίκο Ενρίκες-ι-Καρβεχάλ)