Κυριάκος Μάτσης: Περί αρετής, πατρίς και ανθρωπισμού

Κυριάκος Μάτσης (1926-1958), ιδρυτής της ΕΦΕΚ Θεσσαλονίκης, ήρωας του απελευθερωτικού αγώνα 55-59 και μια απ΄ τις κορυφαίες προσωπικότητες που γέννησε η Κύπρος. Το πιο κάτω άρθρο γράφτηκε για γίνει μια προσπάθεια παρουσίασης γνωστών και άγνωστων πτυχών της ζωής του Κυριάκου Μάτση μέσα από αληθινά γεγονότα αλλά και γνήσιες αναφορές του ίδιου. Ο Κυριάκος Μάτσης έζησε στη Κύπρο και στη Θεσσαλονίκη ((1946-1952), ανάπτυξε έντονη πολιτική δράση, ενώ πότε του δεν τον κυρίευσε ο φανατισμός, το μίσος και η μισαλλοδοξία.

Παράλληλα με την όλη δράση του στη Θεσσαλονίκη γνώρισε και την άλλη μεγάλη μορφή του αγώνα της ΕΟΚΑ, τον Γρηγόρη Αυξεντίου, τον όποιο φιλοξένησε στο σπίτι του. Ο Γρηγόρης Αυξεντίου αργότερα μύησε τον Κυριάκο Μάτση στον αγώνα της ΕΟΚΑ. Τα στοιχεία που συνδέουν τους δύο είναι πολλά, ηρωικός θάνατος, ολομόναχοι, φωνάζοντας ο ένας “μολών λαβέ” και ο άλλος “αν βγω θα βγω πυροβολώντας”, και οι δύο τους προδομένοι.. εκ των έσω, αλλά γεμάτοι αξιοπρέπεια και ηρωισμό με αίσθημα ευθύνης προς τους συντρόφους τους.

Αυτό που έκανε τον Κυριάκο Μάτση να διαφέρει και να ξεχωρίσει ήταν το ήθος και ο χαρακτήρας του. Έζησε στην Ελλάδα την περίοδο του εμφυλίου αλλά δε τυφλώθηκε από τη μισαλλοδοξία και το φανατισμό της εποχής, ούτε τον κέρδισε ο μισανθρωπισμός. Μάλιστα, παρά τις πολιτικές απόψεις που είχε, πραγματοποίησε επαφές με στελέχη του ΕΑΜ και της ΕΠΟΝ, ενώ στο ημερολόγιο του έγραψε με θαυμασμό,

«Να ’σαι τίμιος στις πολιτικές σου αντιλήψεις που πρέπει να πηγάζουν από την αγάπη προς τον συνάνθρωπο, που συνεπάγεται καλυτέρεψη της Πολιτείας, που σαν άμεση συνέπεια έχει την της πατρίδας μερικά και του κόσμου γενικά».

Στο πλαίσιο του ενθουσιασμού για τον αγώνα του ΕΑΜ δε δίστασε να παραστεί και να καταθέσει στη δίκη του Κύπριου κομμουνιστή Γιάννη Δρουσιώτη, στελέχους της ΕΠΟΝ. Στο στρατοδικείο ο Μάτσης τσακώθηκε με τον δικαστή που τον απείλησε ότι θα ζητήσει της διαγραφή του από εθνικόφρων σωματείο φοιτητών, στο ημερολόγιο του έγραψε,

«Έμαθα στη ζωή να αγαπώ και να εκτιμώ τους ιδεολόγους αγωνιστές που ξέρουν να αγωνιστούν για ένα ιδανικό, αδιάφορο ποιο είναι αυτό, αρκεί να το πιστεύουν. Και ο Γιάννης Δρουσιώτης το πίστευε».

«Μόνο όταν το συμφέρον το ατομικό σταματήσει να κινεί το λογισμό μας σε κάθε μας πράξη, μόνο όταν ο καθένας εργάζεται για το σύνολο και τον εαυτό του, μόνον τότε η ανθρωπότης μπορεί να βρει το δρόμο της».

Ο Μάτσης επέστρεψε στην Κύπρο και εντάχθηκε στον αγώνα της ΕΟΚΑ, όταν συνελήφθη οι Άγγλοι προσπάθησαν να τον χρηματίσουν, εκείνος ηρωικά απάντησε το ιστορικό,

«Ού περί χρημάτων των αγώνα ποιούμεθα, αλλά περί αρετής»

Ο Κυριάκος Μάτσης πέθανε μαρτυρικά, αλλά τα διδάγματα της ζωής του παραμένουν ζωντανά. Απέδειξε πως ο καθένας πρέπει να έχει ιδανικά στη ζωή του, να παλεύει γι αυτά και να μην υποτάσσεται, ότι και αν του προσφέρουν, να παραμένει ηρωικά στη θέση του. Μας δίδαξε επίσης το μεγαλείο της ψυχής, του ορθολογισμού του, που ποτέ δε κατάφερε το μίσος να κερδίσει τη λογική, αναγνώριζε το μεγαλείο των κομμουνιστών, παρόλο που είχε απόψεις αντίθετες ιδεολογικά απόψεις.
Το 1958, λίγους μήνες πριν πεθάνει ανάφερε σε ένα φίλο του μερικά λόγια που φανέρωναν τον χαρακτήρα του. Ο Μάτσης αγαπούσε την Ελλάδα, αλλά κυρίως αγαπούσε τους ανθρώπους, αγαπούσε τον καθένα που πότιζε με τον ιδρώτα του, τη γη που πατούσε, ως γνήσιος πατριώτης θυσιάστηκε γι’ αυτή.

«Να γιατί δεν νοιάζομαι αν τη γη αυτή τη ζουν Τούρκοι για Έλληνες, Εβραίοι για … Εκείνο που έχει αξία είναι να τη ζουν αυτοί που την ποτίζουν με τον ιδρώτα τους και να περπατούν πάνω της ελεύθεροι, διαφεντευτές της, κυρίαρχοί της. Ν’ αναπνέουν περήφανοι τον αέρα της που να ’ναι αέρας δροσιάς, ομορφιάς, λεβεντοσύνης. Όχι πνίχτης»

ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗΣ ΔΚΚΦ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ